Grubodziób Coccothraustes coccothraustes - samica w upierzeniu juwenalnym

Jakiś czas temu pisaliśmy o szczegółach upierzenia różniących samca i samicę tego gatunku (Rozpoznawanie płci u grubodzioba Coccothraustes coccothraustes). Wspominaliśmy wtedy, że grubodziób jest jednym z nielicznych naszych ptaków, u których różnice w ubarwieniu obu płci są widoczne już u piskląt w gnieździe. Dziś prezentujemy zdjęcia osobnika w upierzeniu juwenalnym, którego popielate zewnętrzne chorągiewki lotek drugorzędowych umożliwiają nam zdiagnozowanie jego płci. Obrączkowany ptak, który niedawno opuścił gniazdo jest samiczką.

u tego młodego ptaka widoczne są ogólne cechy umożliwiające odróżnienie go od osobnika w upierzeniu dorosłym, takie jak żółtawy odcień piór na głowie, brak czarnej maski wokół oka i czarnego podgardla oraz ciemno plamkowany kremowy spód ciała; oprócz tego już u ptaka w gnieździe widoczne są różnice w ubarwieniu lotek drugorzędowych u samców i samic - popielate zewnętrzne chorągiewki tych lotek świadczą o tym, że obrączkowany przez nas osobnik jest samicą, fot. M. Wolny

popielate zewnętrzne chorągiewki lotek drugorzędowych widoczne są dobrze także na rozłożonym skrzydle, fot. M. Wolny

E. T. go home...

A właściwie C. P. (Coenagrion puella czyli łątka dzieweczka, samiec) go home ... :-)

fot. M. Wolny

fot. M. Wolny

fot. M. Wolny

fot. M. Wolny

ZAGADKA nr 14. Co to jest?

Na weekend przygotowaliśmy dla Was taką oto zagadkę. Ciekawe, czy odgadniecie, co przedstawiają poniższe fotografie? Tajemniczy okaz mierzy 13 mm długości. Wystarczy podać grupę zwierząt, do której ten "dziwoląg" należy :-). Udanej zabawy!

fot. M. Wolny

fot. M. Wolny

ROZWIĄZANIE: samica znamionówki tarniówki Orgyia antiqua

(nielotne samice z uwstecznionymi skrzydłami występują także u takich gatunków motyli nocnych jak: Apocheima hispidarium, A. pilosarium, Lycia zonaria, L. isabellae, Agriopis leucophaeria, A. bajaria, A. aurantiaria, A. marginaria, Erranis defoliaria, Theria rupicapraria, Alsophila aescularia, A. aceraria, Operophtera brumata, O. fagata)

Bokochód pospolity Xysticus ulmi − pająk do kraba podobny

samica bokochoda pospolitego Xysticus ulmi (Boroszów, gm. Olesno, 19.06.2014, w pobliżu śródleśnego potoku), fot. M. Wolny

Ten niewielki pająk (samica 5-8 mm dł., samiec 3-4 mm) jest przedstawicielem rodzaju Xysticus (bokochód), należącym do rodziny ukośnikowatych Thomisidae. Cechą charakterystyczną tej grupy pająków jest to, że potrafią poruszać się nie tylko do przodu i do tyłu, ale również na boki − w ten sposób przypominają kraby (angielska nazwa rodziny to Crab spiders). Ponadto pająki te nie wytwarzają pajęczyny, a na swoje ofiary polują z zasadzki. Gdy przyszła zdobycz usiądzie gdzieś w pobliżu, błyskawicznie się na nią rzucają i uśmiercają za pomocą jadu. Bokochody wykazują także ciekawe zachowania rozrodcze. Zanim dojdzie do kopulacji samiec musi sprawić, aby w trakcie igraszek miłosnych jego wybranka była „potulna jak baranek”, na wypadek, gdyby postanowiła potraktować go jak smaczny kąsek. Na poskromienie „złośnicy” samiec ma dwa niezwykłe sposoby − po pierwsze potrafi wprowadzić ją w stan przypominający hipnozę (wywołuje go poprzez głaskanie samicy odnóżami), po drugie zaś krępuje ją za pomocą przędzy. Dopiero z tak unieruchomioną i „uśpioną” partnerką kopuluje, a zaraz potem ucieka. Następnie samica przystępuje do składania jaj, które dla ochrony „zamyka” w utkanym z pajęczej nici kokonie i pilnuje do momentu wyklucia się potomstwa (to właśnie udało nam się zaobserwować i uwiecznić na fotografiach). A gdy nadejdzie już moment wylęgania się młodych pajączków, troskliwa mama za pomocą uzbrojonych w pazurki szczękoczułków rozpruwa kokon i oswobadza swoje pociechy. Bokochód pospolity jest gatunkiem szeroko rozprzestrzenionym w środkowej i zachodniej Europie. Spotkać go można wśród gęstej roślinności zielnej, najczęściej w środowiskach wilgotnych, takich jak mokradła, podmokłe łąki, bagna, okolice rozmaitych cieków, itp.

samica bacznie strzeże kokonu z jajami, fot. M. Wolny

KAMASUTRA według ważek, cz. I. Jak „to robią” tężnice wytworne Ischnura elegans?

fot. M. Wolny

Rozmnażanie u ważek jest procesem wielce skomplikowanym i ciekawym. Akt płciowy zasługuje na skojarzenie z KAMASUTRĄ za sprawą wymyślnych pozycji „miłosnych”, będących konsekwencją wyjątkowej w świecie zwierząt budowy narządów rozrodczych. Samce ważek posiadają bowiem dwa narządy rozrodcze: pierwotny narząd płciowy znajdujący się na spodniej końcowej części odwłoka (między ósmym a dziewiątym segmentem) oraz wtórny narząd płciowy znajdujący się na spodniej części drugiego segmentu odwłoka. Pierwszy produkuje nasienie, które to przenoszone jest przez samca do drugiego – pełniącego rolę aparatu kopulacyjnego. Zanim jednak dojdzie do kopulacji samiec musi pochwycić samicę (najczęściej w locie) i utworzyć z nią tzw. tandem rozrodczy. U wszystkich ważek równoskrzydłych Zygoptera, do których zaliczają się także tężnice, samiec chwyta samicę przydatkami analnymi – specjalnymi wyrostkami umieszczonymi na końcu odwłoka – za odpowiednio ukształtowane przedplecze (górną część tułowia tuż za głową). Obie te struktury są specyficzne gatunkowo i dopasowane budową jak klucz do zamka. Następnie samiec zbliża swój pierwotny narząd płciowy do wtórnego i umieszcza w nim nasienie, trwa to kilka sekund. Dopiero wtedy może dojść do właściwego aktu płciowego. A jak „to robią” tężnice podglądaliśmy wczoraj w terenie. Tylko nie próbujecie naśladować tego w domu, bo grozi to trwałym kalectwem…;-).

samiec tężnicy wytwornej (A - przydatki analne, B - pierwotny narząd płciowy, C - wtórny narząd płciowy), fot. M. Wolny

koniec odwłoka samca z zaznaczonymi przydatkami analnymi, fot. M. Wolny

samica tężnicy wytwornej (A - przedplecze, B - narządy płciowe), fot. M. Wolny

para tężnic wytwornych w tandemie podczas miłosnego uniesienia (samiec na górze, samica na dole), fot. M. Wolny

samica chwytana jest przydatkami analnymi przez samca za przedplecze, fot. M. Wolny

samica podgina odwłok kierując otwór płciowy w miejsce wtórnego narządu płciowego samca i pobiera nasienie (na zdjęciu widoczny samiec i koniec odwłoka samicy), fot. M. Wolny