wtorek, 10 czerwca 2014

Piaskownia koło Grabówki - ważkowe ELDORADO!

ważka płaskobrzucha, fot. M. Wolny
Jest takie miejsce na Opolszczyźnie, które śmiało można nazwać ważkowym ELDORADO. W ciągu ostatnich 4 lat odwiedziliśmy je zaledwie 6 razy (13.07.2011, 23.08.2011, 21.09.2011, 18.09.2012, 20.10.2013 i 07.06.2014), a udało nam się stwierdzić w nim aż 38 gatunków ważek Odonata. Tym niezwykłym miejscem jest rozległa piaskownia w pobliżu wsi Grabówka w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim. Mimo tego, że prace wydobywcze na tym terenie wciąż trwają, na obszarze tym tworzy się wiele mniej lub bardziej okresowych różnej wielkości zbiorników wodnych. Niektóre z nich istnieją od kilku lat, są głębsze i zarośnięte przez roślinność podwodną i nadbrzeżną. Inne mają charakter przejściowy, bez dobrze rozwiniętej flory. Dodatkowo pomiędzy poszczególnymi zbiornikami rozciąga się sieć sączących się cieków. To właśnie ta różnorodność zbiorowisk wodnych stwarza doskonałe warunki dla występowania tak znacznej ilości gatunków ważek. Liczba stwierdzonych do tej pory w tej piaskowni gatunków stanowi aż 52% wszystkich krajowych gatunków tego rzędu owadów. Na terenie województwa opolskiego wykazano współcześnie 62 gatunki ważek. Odnotowane na terenie piaskowni stanowią więc 61,3% wszystkich gatunków występujących w województwie. Musimy także wziąć pod uwagę, że część występujących na Opolszczyźnie gatunków związanych jest ze specyficznymi siedliskami, np. rzekami (szklarnik leśny Cordulegaster boltonii i górski C. bidentata, gadziogłówka żółonoga Gomphus flavipes, smaglec ogonokleszcz Onychogompus forcipatus, trzepla zielona Ophiogomphus cecilia), torfowiskami (łątka halabardówka Coenagrion hastulatum, iglica mała Nehalennia speciosa, żagnica torfowa Aeshna juncea, miedziopierś północna Somatochlora arcitca, zalotka torfowcowa Leucorrhinia dubia i czerwonawa L. rubicunda) oraz jeziorami (przeniela dwuplama Epitheca bimaculata). Po odjęciu tych gatunków, procent występujących na terenie piaskowni jest tym bardziej znaczący w odniesieniu do liczby ogólnie odnotowanych w województwie i sięga aż 76. Obszar ten zasługuje na wyróżnienie także ze względu na: jedyne miejsce stwierdzenia w województwie husarza wędrownego Anax ephippiger (husarz wędrwny - nowy gatunek dla odonatofauny Opolszczyny), występowanie wszystkich czterech krajowych gatunków lecich (w tym rzadkich – lecichy południowej Orthetrum brunneum i małej O. coerulescens), a także aż siedmiu gatunków szablaków - w tym szablaka przepasanego, który nie występuje współcześnie na żadnym innym stanowisku na Opolszczyźnie (szablak przepasany - pierwsza współczesna obserwacja gatunku na Opolszczyźnie) oraz rzadko notowanego szablaka wędrownego Sympetrum fonscolombii (szablak wędrowny - nowy gatunek dla odonatofauny Opolszczyzny), objętej ochroną zalotki większej Leucorrhinia pectoralis oraz pięknie ubarwionej szafranki czerwonej Crocothemis erythraea.

Stanowisko i wykaz gatunków
Grabówka – rozległa czynna piaskownia, UTM: CA07, 50°16′26″N, 18°16′51″E

Symbole: +++ – gatunek ze stwierdzonym rozwojem (stwierdzono larwy, obserwowano osobniki teneralne lub liczne osobniki podczas zachowań rozrodczych) , ++ – gatunek z możliwym rozwojem (odpowiada siedlisko lub obserwowany w dużej liczbie), + – gatunek raczej zaleciały, wytłuszczono gatunki, które stwierdzono w tym miejscu po raz pierwszy w trakcie ostatniej kontroli, * – gatunek objęty ochroną. 
RÓWNOSKRZYDŁE ZYGOPTERA 
świtezianka błyszcząca Calopteryx splendens +
świtezianka dziewica Calopteryx virgo +
pałątka południowa Lestes barbarus +++
pałątka posolita Lestes sponsa +++
pałątka mała Lestes virens +++
pałątka zielona Chalcolestes viridis ++
straszka pospolita Sympecma fusca +++
pióronóg zwykły Platycnemis pennipes ++
tężnica wytworna Ischnura elegans +++
tężnica mała Ischnura pumilio +++
nimfa stawowa Enallagma cyathigerum +++
łątka dzieweczka Coenagrion puella +++
oczobarwnica większa Erythromma najas ++ 
łunica czerwona Pyrrhosoma nymphula ++ 
RÓŻNOSKRZYDŁE ANIZOPTERA 
żagniczka wiosenna Brachytron pratense ++ 
żagnica sina Aeshna cyanea +++
żagnica wielka Aeshna grandis ++ 
żagiew ruda Aeshna isoceles ++ 
żagnica jesienna Aeshna mixta +++
husarz wędrowny Anax ephippiger +
husarz władca Anax imperator +++
husarz ciemny Anax parthenope ++
szklarka zielona Cordulia aenea ++
ważka płaskobrzucha Libellula depressa +++
ważka czteroplama Libellula quadrimaculata +++
lecicha białoznaczna Orthetrum ablistylum +++
lecicha południowa Orthetrum brunneum +++
lecicha pospolita Orthetrum cancellatum +++
lecicha mała Orthetrum coerulescens +++
szafranka czerwona Crocothemis erythraea ++
szablak czarny Sympetrum danae +++
szablak wędrowny Sympetrum fonscolombii +++
szablak zwyczajny Sympetrum vulgatum +++
szablak krwisty Symetrum sanguineum +++
szablak przepasany Sympetrum pedemontanum  ++
szablak przypłaszczony Sympetrum depressiusculum +++
szablak późny Sympetrum striolatum +++
* zalotka większa Leucorrhinia pectoralis ++

jeden z większych zbiorników w piaskowni, fot. M. Wolny
piaszczyste brzegi pozbawione roślinności upodobały sobie szczególnie ważka płaskobrzucha Libellula depressa oraz lecichy - pospolita Orthetrum cancellatum i białoznaczna O. albistylum, fot. M. Wolny
samiec ważki płaskobrzuchej Libellula depressa często przysiada na wystających gałązkach czy patykach, jest to dogodny moment do fotografowania (07.06.2014), fot. M. Wolny
u ważek pary łączą się w tzw. tandemy, podczas których dochodzi do kopulacji, u łątki dzieweczki Coenagrion puella także składanie jaj do tkanek roślinnych przez samicę odbywa się w asyście samca, który trzyma samicę za przedplecze swoimi przydatkami analnymi - pilnuje w ten sposób aby jaja nie zostały zapłodnione przez innego samca (07.06.2014), fot. M. Wolny
wśród roślinności można zauważyć jedną z najmniejszych krajowych ważek - tężnicę małą Ischnura pumilio - tutaj samica w pomarańczowym młodocianym  ubarwieniu (13.07.2011), fot. P. Zabłocki
jedną z najczęściej spotykanych ważek różnoskrzydłych jest ważka czteroplama Libellula quadrimaculata (07.06.2014), fot. M. Wolny
nad sączącymi się zarośniętymi ciekami można zobaczyć lecichę małą O. coerulescens, fot. M. Wolny
samiec lecichy małej Orthetrum coerulescens ma szmaragdowe oczy i ciemny tułów, barwa niebieska ograniczona jest do odwłoka (23.08.2011), fot. M. Wolny
samiec lecichy południowej Orthetrum brunneum ma niebieskie: odwłok, cały tułów i czoło, ten gatunek preferuje średnio zarośnięte płytkie zbiorniczki wodne (13.07.2011), fot. P. Zabłocki
w piaskowni znaleźliśmy także stanowisko rosiczki okrągłolistnej Drosera rotundifolia (07.06.2014), fot. M. Wolny
a za jej sprawą (a raczej sprawką...) nowy gatunek ważki w piaskowni - łunicę czerwoną Pyrrhosoma nymphula - szkoda tylko, że w takich okolicznościach... (07.06.2014), fot. M. Wolny
widać samica łunicy czerwonej Pyrrhosoma numphula nie zachowała ostrożności... (07.06.2014), fot. M. Wolny
samiec husarza władcy Anax imperator - naszej największej ważki - najczęściej widywany jest w locie, ale czasem nadarza się okazja do jego sfotografowania (07.06.2014), fot. M. Wolny
samiec chronionego gatunku - zalotki większej Leucorrhinia pectoralis (07.06.2014), fot. M. Wolny

26 komentarzy:

  1. I hadn't realised there were so many species of dragonfly. Some lovely photos of them too.

    OdpowiedzUsuń
  2. Odpowiedzi
    1. Można rzec, że raj prawdziwy :-)
      Dzięki za odwiedziny, pozdrawiamy

      Usuń
  3. Wonderful dragonflies, love them all.

    OdpowiedzUsuń
  4. Super fotki, a miejsce jeszcze bardziej... tyyyyle gatunków ważek! Pewnie i inne ciepłolubne owady tam są... pozdrowienia

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. A pewnie, że są!
      Miejsce rzeczywiście super. Kusi nas, żeby znowu je odwiedzić, ale w obecnych warunkach pogodowych byłaby to dość ekstremalna eskapada. W słońcu jest tam chyba z 50 stopni :-( Ufff... Nawet ważki wymiękają :-)

      Usuń
  5. Piękne ważki i miejsce wyjątkowe. Niby zwykła piaskownia a taka bogata w ciekawe gatunki. Najbardziej podoba mi się ważka płaskobrzucha. Zazdroszczą jej tego "płaskiego brzuszka", :-) bo mój z każdym dniem się powiększa, he he he :-)
    Pozdrawiam
    M

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. No to więcej sportu - bierz przykład z ważek, w miejscu nie usiedzą :-)
      My bardzo lubimy odwiedzać różne piaskownie - to miejsca, które są wymarzone dla wielu ciepłolubnych gatunków owadów, nie tylko ważek. W piaskowniach udało nam się wyhaczyć np. kilka rzadkich chrząszczy wodnych, chociażby Nebrioporus canaliculatus.... Mmmmm, piękny pływak :-).
      Pozdrowienia

      Usuń
  6. Rosiczki kiedyś chodowałem ale mi się zmaściły:(

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Są bardzo wrażliwe; prawie wszystkie rośliny drapieżne są trudne w uprawie; trzeba mieć do nich "rękę" i stworzyć im odpowiednie warunki, w przeciwnym razie padają. I my wiemy coś o tym... :-)

      Usuń
  7. beautiful damsels and dragons!

    OdpowiedzUsuń
  8. Ciekawe miejsce na ważki,no i dorobek gatunkowy świetny jak na jedno miejsce.Gratuluję:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Szkoda, że czasu ciągle brakuje, bo przydałoby się wykorzystać tą mnogość gatunków i pojechać porobić fotki... pozdrawiamy

      Usuń
  9. Rewelacyjna i godna pozazdroszczenia miejscówka. Ważki, rosiczki... Zdjecie tandemów łątki rewelacyjne !!! Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Właśnie się zastanawiamy czy uda nam się "wydusić" z tego miejsca jeszcze jakiś gatunek...;-). Może chociaż uda się potwierdzić rozwój jeszcze kilku z obserwowanych...

      Usuń
  10. That's a truly amazing record for the number of dragonfly species! Congratulations, Michał and Piotr, for such a beautifully illustrated account. It's the sort of place that I could happily spend a week at!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. It's true, Richard. In this unusual place you can not get bored. What step is something interesting - a rare insect, frog or toad, reptile, cute bird ... In a word, paradise for the naturalist!
      Many thanks for your nice comment. Have a happy day with many interesting observation of nature.

      Usuń
  11. Piękny jest ten blog, zdjęcia przyrody śliczne, wiele ciekawostek można tutaj znaleść. Będę polecać go swoim znajomym i krewnym.
    Pozdowienia, Andżelika

    OdpowiedzUsuń
  12. Absolutely amazing images!! The damselflies copulating is so beautifully done. It takes lots of patience to photograph these guys. You did great. Thank you for identifying my Tiger Beetle. :)

    OdpowiedzUsuń
  13. Widziałem wszystkich blogów i II Piła niesamowite zdjęcia ptaków, muszle, ropuch i nawet te z rosiczka. Niestety nie mogę odpowiedzieć codzień po włożeniu nowego bloga, ale staram się czytać. Zawsze coś

    OdpowiedzUsuń