Bokochód pospolity Xysticus ulmi − pająk do kraba podobny

samica bokochoda pospolitego Xysticus ulmi (Boroszów, gm. Olesno, 19.06.2014, w pobliżu śródleśnego potoku), fot. M. Wolny

Ten niewielki pająk (samica 5-8 mm dł., samiec 3-4 mm) jest przedstawicielem rodzaju Xysticus (bokochód), należącym do rodziny ukośnikowatych Thomisidae. Cechą charakterystyczną tej grupy pająków jest to, że potrafią poruszać się nie tylko do przodu i do tyłu, ale również na boki − w ten sposób przypominają kraby (angielska nazwa rodziny to Crab spiders). Ponadto pająki te nie wytwarzają pajęczyny, a na swoje ofiary polują z zasadzki. Gdy przyszła zdobycz usiądzie gdzieś w pobliżu, błyskawicznie się na nią rzucają i uśmiercają za pomocą jadu. Bokochody wykazują także ciekawe zachowania rozrodcze. Zanim dojdzie do kopulacji samiec musi sprawić, aby w trakcie igraszek miłosnych jego wybranka była „potulna jak baranek”, na wypadek, gdyby postanowiła potraktować go jak smaczny kąsek. Na poskromienie „złośnicy” samiec ma dwa niezwykłe sposoby − po pierwsze potrafi wprowadzić ją w stan przypominający hipnozę (wywołuje go poprzez głaskanie samicy odnóżami), po drugie zaś krępuje ją za pomocą przędzy. Dopiero z tak unieruchomioną i „uśpioną” partnerką kopuluje, a zaraz potem ucieka. Następnie samica przystępuje do składania jaj, które dla ochrony „zamyka” w utkanym z pajęczej nici kokonie i pilnuje do momentu wyklucia się potomstwa (to właśnie udało nam się zaobserwować i uwiecznić na fotografiach). A gdy nadejdzie już moment wylęgania się młodych pajączków, troskliwa mama za pomocą uzbrojonych w pazurki szczękoczułków rozpruwa kokon i oswobadza swoje pociechy. Bokochód pospolity jest gatunkiem szeroko rozprzestrzenionym w środkowej i zachodniej Europie. Spotkać go można wśród gęstej roślinności zielnej, najczęściej w środowiskach wilgotnych, takich jak mokradła, podmokłe łąki, bagna, okolice rozmaitych cieków, itp.

samica bacznie strzeże kokonu z jajami, fot. M. Wolny