poniedziałek, 20 stycznia 2014

Sprawozdanie z obrączkowania ptaków na Opolszczyźnie w latach 2007-2008

   Pracownicy Działu Przyrody Muzeum Śląska Opolskiego są współpracownikami Stacji Ornitologicznej Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku, posiadającymi licencję na chwytanie i znakowanie dzikich ptaków w Polsce. Uprawnienia te wykorzystują na co dzień w swojej pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej, obrączkując ptaki głównie na terenie Opolszczyzny i Dolnego Śląska. 
  W latach 2007-2008 w województwie opolskim obrączkowano ptaki w 21 miejscowościach położonych na obszarze 13 gmin (Tab. 1). Prace obrączkarskie prowadzono przez 55 dni w roku 2007, a w kolejnym przez 118. Większość ptaków odłowiono przy użyciu standardowych sieci ornitologicznych typu Mist-Nets, nieliczne (szponiaste Falconiformes, dzierzby Lanidae) z wykorzystaniem pułapki z przynętą. W okresie jesienno-zimowym ptaki chwytano przy karmniku ustawionym w pobliżu muzeum, w którym regularnie uzupełniano karmę. Pisklęta ptaków budujących gniazda otwarte obrączkowano po uprzednim zlokalizowaniu lęgu, a dziuplaków podczas kontroli zawieszonych wcześniej w tym celu budek lęgowych. W latach 2007-2008 zaobrączkowano ogółem 3736 osobników z 65 gatunków, w tym 549 piskląt i 3187 ptaków lotnych (Tab. 2). Wśród piskląt najliczniej znakowane były: bogatka Parus major (212 osobników), szpak Sturnus vulgaris (135) i modraszka Cyanistes caeruleus (65), a z ptaków lotnych gatunki: bogatka (1077), dzwoniec Carduelis chloris (669), czyż Carduelis spinus (227), wróbel Passer domesticus (209), modraszka (163), rudzik Erithacus rubecula (143) i szczygieł Carduelis carduelis (142). Z ciekawszych gatunków oznakowanych podczas prac terenowych należy wymienić: turkawkę Streptopelia turtur, srokosza Lanius excubitor, muchołówkę małą Ficedula parva, jera Fringilla montifringilla i wilgę Oriolus oriolus. Warto również dodać, że udało się zaobrączkować 5 piskląt i 5 osobników dorosłych błotniaka łąkowego Circus pygargus – rzadkiego ptaka drapieżnego na Opolszczyźnie. Były to jedyne osobniki tego gatunku oznakowane w tym okresie na tym obszarze.


zaobrączkowane pisklę szpaka Sturnus vulgaris
fot. P. Zabłocki
muchołówka mała Ficedula parva, fot. M. Wolny
samiec jera Fringilla montifringilla, fot. M. Wolny 

  W trakcie badań uzyskano już kilka interesujących wiadomości powrotnych (ponowne stwierdzenie zaobrączkowanego osobnika). Schwytano ptaki oznakowane wcześniej przez innych obrączkarzy, a także otrzymano informacje o występowaniu w innych miejscach ptaków zobrączkowanych przez nas. Poniżej przedstawiamy najciekawsze widomości powrotne:
· szpak (obrączka HE 55787) złapany 10.09.2008 na zbiorowym noclegowisku w pobliżu miejscowości Jasiona, gm. Zdzieszowice, zaobrączkowany jako pisklę 19.06.2008 w Komornikach, gm. Strzeleczki przez zespół obrączkarski „Silesiana” (13km od miejsca ponownego stwierdzenia);
· para łabędzi niemych Cygnus olor (♀ AC 0530, ♂ AC 0531) obserwowana z pisklętami 13.09.2008 na stawach koło Obrowca, gm. Gogolin, oznakowana 23.12.2001 w Krapkowicach przez Joachima Siekierę (stwierdzona po 2456 dniach);
· samiec dzwońca (JB 17538) schwytany przy karmniku 15.12.2007 w Górze Św. Anny, gm. Leśnica, zaobrączkowany jako ptak w drugim kalendarzowym roku życia 12.02.2005 w Łowkowicach, gm. Strzeleczki przez Joachima Siekierę (odnotowany po 1036 dniach);
· samiec potrzosa Emberiza schoeniclus (KN 79174) odłowiony 18.05.2008 koło miejscowości Szczedrzyk, gm. Ozimek, oznakowany 04.08.2006 na Zb. Turawskim przez Wojciecha Błędowskiego (stwierdzony po 652 dniach);
· samiec bogatki (KZ 80689) złapany w sieci 06.10.2008 w Oleśnie, zaobrączkowany 01.05.2008 w Kucobach, gm. Olesno przez Mariana Koźlika (stwierdzony po 158 dniach, dystans 13km);
· samiec dzwońca (JB 43353) oznakowany przez nas 24.09.2007 koło Jasionej, gm. Zdzieszowice, został schwytany 03.02.2008 przez Joachima Siekierę w Żywocicach, gm. Gogolin (po 132 dniach od zaobrączkowania);
· samica bogatki (K1C 6540) zaobrączkowana przez nas 29.10.2008 w Górze Św. Anny, gm. Leśnica, została złapana 27.02.2009 w Czechach w miejscowości Przerów koło Ołomuńca (po 121 dniach, dystans 122km).
Dane o wszystkich zaobrączkowanych ptakach przechowywane są w elektronicznej bazie stacji Ornitologicznej Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Gdańsku, która jest członkiem Europejskiej Unii Obrączkowania Ptaków (EURING). Prowadzone przez pracowników Działu Przyrody badania stały się również doskonałą okazją do realizacji działalności dydaktycznej. Zajęcia terenowe „Obrączkowanie główną metodą badania ptasich wędrówek” są najczęściej wybieranymi z szerokiej oferty edukacyjnej działu. W latach 2007-2008 przeprowadzono łącznie 77 zajęć dla 1969 osób w różnym wieku – od przedszkolaków po słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Uczestnicy tej niecodziennej lekcji przyrody mogą „na żywo” nauczyć się rozpoznawania pospolitych gatunków ptaków, przypatrzeć się badaniom naukowym, zaznajomić się z prawem dotyczącym ochrony zwierząt, a także zaszczepić w sobie umiłowanie i poszanowanie dla przyrody. Warto nadmienić, że jesteśmy jedynym muzeum w Polsce, w którego ofercie edukacyjnej na stałe zagościło obrączkowanie ptaków.


Tab. 1. Wykaz miejscowości wraz z liczbą oznakowanych w nich ptaków w latach 2007-2008.
lp.
miejscowość
gmina
liczba osobników
1
Niekazanice
Branice
1
2
Zubrzyce
Głubczyce
5
3
Gogolin
Gogolin
11
4
Obrowiec
189
5
Bąków
Grodków
5
6
Filownia
Krapkowice
21
7
Góra Św. Anny
Leśnica
2041
8
Krasowa
6
9
Łąki Kozielskie
21
10
Zalesie Śląskie
1
11
Grodzisko
Olesno
10
12
Olesno
817
13
Wysoka
2
14
Pępice
Olszanka
14
15
Szczedrzyk
Ozimek
18
16
Strzelce Opolskie
Strzelce Opolskie
1
17
Rzędów
Turawa
9
18
Czarnocin
Zalesie Śląskie
155
19
Januszkowice
Zdzieszowice
2
20
Jasiona
381
21
Raszowa
26


Tab. 2. Liczba zaobrączkowanych osobników z poszczególnych gatunków w latach 2007-2008, 
z podziałem na pisklęta i ptaki lotne.
lp.
nazwa łacińska
nazwa polska
pisklęta
lotne
razem

Anseriformes
blaszkodziobe



1
Cygnus olor
łabędź niemy
3
-
3

Falconiformes
szponiaste
2
Circus pygargus
błotniak łąkowy
5
5
10
3
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
5
-
5
4
Accipiter nisus
krogulec
-
1
1
5
Falco tinnunculus
pustułka
2
-
2

Columbiformes
gołębiowe
6
Columba palumbus
grzywacz
1
-
1
7
Streptopelia decaocto
sierpówka
2
3
5
8
Streptopelia turtur
turkawka
-
1
1

Strigiformes
sowy
9
Strix aluco
puszczyk
4
2
6

Apodiformes
jerzykowe
10
Apus apus
jerzyk
1
1

Piciformes
dzięciołowe
11
Dendrocopos major
dzięcioł duży
8
8
12
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
4
4

Passeriformes
wróblowe
13
Hirundo rustica
dymówka
-
25
25
14
Delichon urbicum
oknówka
-
1
1
15
Motacilla alba
pliszka siwa
1
1
2
16
Anthus trivialis
świergotek drzewny
-
1
1
17
Lanius collurio
gąsiorek
24
15
39
18
Lanius excubitor
srokosz
-
3
3
19
Troglodytes troglodytes
strzyżyk
-
3
3
20
Prunella modularis
pokrzywnica
-
6
6
21
Erithacus rubecula
rudzik
-
143
143
22
Phoenicurus ochruros
kopciuszek
8
20
28
23
Phoenicurus phoenicurus
pleszka
-
3
3
24
Saxicola rubicola
kląskawka
11
-
11
25
Turdus merula
kos
11
20
31
26
Turdus pilaris
kwiczoł
6
7
13
27
Turdus philomelos
śpiewak
14
6
20
28
Locustella naevia
świerszczak
-
1
1
29
Acrocephalus palustris
łozówka
-
1
1
30
Hippolais icterina
zaganiacz
-
6
6
31
Phylloscopus trochilus
piecuszek
-
4
4
32
Phylloscopus collybita
pierwiosnek
-
43
43
33
Sylvia atricapilla
kapturka
-
83
83
34
Sylvia borin
gajówka
-
3
3
35
Sylvia communis
cierniówka
6
6
12
36
Sylvia curruca
piegża
-
3
3
37
Sylvia nisoria
jarzębatka
7
1
8
38
Regulus regulus
mysikrólik
-
3
3
39
Muscicapa striata
muchołówka szara
6
3
9
40
Ficedula hypoleuca
muchołówka żałobna
-
28
28
41
Ficedula parva
muchołówka mała
-
2
2
42
Aegithalos caudatus
raniuszek
-
13
13
43
Cyanistes caeruleus
modraszka
65
163
228
44
Parus major
bogatka
212
1077
1289
45
Periparus ater
sosnówka
-
6
6
46
Poecile montanus
czarnogłówka
-
6
6
47
Poecile palustris
sikora uboga
-
29
29
48
Sitta europaea
kowalik
-
26
26
49
Certhia brachydactyla
pełzacz ogrodowy
-
3
3
50
Certhia familiaris
pełzacz leśny
3
5
8
51
Emberiza calandra
potrzeszcz
4
-
4
52
Emberiza citrinella
trznadel
-
2
2
53
Emberiza schoeniclus
potrzos
-
1
1
54
Fringilla coelebs
zięba
-
44
44
55
Fringilla montifringilla
jer
-
10
10
56
Carduelis chloris
dzwoniec
-
669
669
57
Carduelis spinus
czyż
-
227
227
58
Carduelis carduelis
szczygieł
-
142
142
59
Carduelis cannabina
makolągwa
4
1
5
60
Coccothraustes coccothraustes
grubodziób
-
8
8
61
Passer domesticus
wróbel
-
209
209
62
Passer montanus
mazurek
3
32
35
63
Sturnus vulgaris
szpak
135
45
180
64
Oriolus oriolus
wilga
-
1
1
65
Garrulus glandarius
sójka
7
2
9

RAZEM
549
3187
3736




3 komentarze:

  1. Bardzo dużo ptaków już zaobrączkowaliście.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Oj dużo, bardzo dużo :-) Od 2007 roku do chwili obecnej ponad 10 tysięcy!

      Usuń