sobota, 19 września 2015

Szablak żółty Sympetrum flaveolum - rzadko wykrywany czy ginący?

samiec szablaka żółtego
W trakcie inwentaryzacji ważek, realizowanej w ramach projektu "Inwentaryzacje przyrodnicze kluczem do edukacji ekologicznej i ochrony bioróżnorodności w województwie opolskim", 17 września 2015 r. na obszarze Natura 2000 Zbiornik Otmuchowski udało nam się znaleźć potencjalne stanowisko rozrodu szablaka żółtego Sympetrum flaveolum. Gatunek obserwowaliśmy w południowej części zbiornika retencyjnego. Około 17 terytorialnych samców przebywało na porośniętej turzycami części zalewowej zbiornika. Obszar ten, szczególnie w okresie letnim, podlega częściowemu podsuszeniu. Od jesieni do późnej wiosny zalany jest zwykle z powodu spiętrzenia wody w zbiorniku. Przeganiające się nawzajem samce szablaków żółtych najchętniej zajmowały terytoria na stratowanej przez dziki, skąpo porośniętej roślinnością ziemi. Spłoszone odlatywały niskim "nerwowym" lotem w poszukiwaniu kolejnego dogodnego do obserwacji terytorium miejsca. Udało nam się zaobserwować dwa tandemy, które "zaczepiane" przez inne samce odleciały w pobliskie turzycowisko. Gatunek okazał się bardzo trudny do fotografowania, samce były bardzo płochliwe i uciekały przy każdej próbie zbliżenia się do nich. Na stanowisku tym obserwowaliśmy również bardzo duże ilości szablaka południowego Sympetrum meridionale.
Szablak żółty występuje przede wszystkim w drobnych ciepłych astatycznych wodach od rowów po stawy (Bernard i in. 2009). Na obszarze województwa opolskiego po raz pierwszy wykazany został przez Dreschera (1928). Od roku 1990 odnotowany został na Opolszczyźnie w 12 kwadratach UTM (Kuńka i in. 2008, Bernard i in. 2009, Zabłocki i Wolny 2012). Jak piszą autorzy Atlasu ważek Polski (Bernard i in. 2009) gatunek jest szeroko rozpowszechniony i pospolity, szczególnie na wschodzie kraju. Mimo tego, że obserwacje ważek na terenie woj. opolskiego prowadzimy już od 2007 roku, na gatunek ten natrafiliśmy zaledwie raz - jednego samca obserwowaliśmy 24.08.2010 r. na terenie Muzeum Wsi Opolskiej. Jedną samicę na łące koło Gogolina sfotografowała także nasza koleżanka Monika Pastrykiewicz (23.08.2009) (Zabłocki i Wolny 2012). W woj. śląskim w odniesieniu do okresu historycznego odnotowano 60% spadek częstości notowań tego gatunku (Miszta 2010). Czy w świetle tych faktów opis gatunku z Atlasu... (Bernard i in. 2009) nie wydaje się zatem zbyt optymistyczny? Być może zanik gatunku ma charakter tylko lokalny, jednak bardziej prawdopodobne jest to, że mamy do czynienia z faktycznym wymieraniem szablaka żółtego, przynajmniej na niektórych obszarach kraju. W Niemczech na terenach graniczących z Polską, takich jak Saksonia czy Brandenburgia, ważka ta została uznana za narażoną na wyginięcie (Ott i Piper 1998, Mauersberger i in. 2000, Günther i in. 2006). Z tego też powodu należy zwracać szczególną uwagę na ten gatunek, przede wszystkim ważne są obserwacje wskazujące potencjalne miejsca jego rozrodu.

Stanowisko
* Zbiornik Otmuchowski, UTM: XR49, 50°27′31″N, 17°04′58″E
17.09.2015: ok. 17♂♂, 2♀♀, tand.
 
Literatura 
Bernard R., Buczyński P., Tończyk G., Wendzonka J. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, ss. 256.

Drescher E. 1928. Das Gebiet Ellgut-Kreis Grottkau O/S, Flora und Fauna des Wassers. Wissenschaftliche Sonderbeilage zum 39. Bericht der Wissenschaftlichen Gesellschaft Philomathie in Neisse, 39, Sonderbeilage: 46–48.
Günther A., Olias M., Brockhaus T. 2006. Rote Liste Libellen Sachsen. Naturschutz und Landschaftspflege, ss. 20. 
Kuńka A., Hebda G., Łęgowski D., Świerad R. 2008. Faunistical data on selected dragonflies (Insecta: Odonata) in the Opole Province (Southwest Poland). Opole Scientific Society Naturae Journal, 41: 101–105. 
Mauersberger R., Beutler H., Donath H., Jahn P. 2000. Artenliste und Rote Liste der Libellen (Odonata) des Landes Brandenburg. Beilage zu Naturschutz und Landschaftspflege in Branderburg, 9 (4): 1–24.
Miszta A. 2010. Czerwona lista ważek województwa śląskiego – stan na rok 2010. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice, ss. 40.
Ott J., Piper W. 1998. Rote Liste der Libellen (Odonata). W: Rote Liste gefährdeter Tiere Deutschlands. Hrsg. M. Binot, R. Bless, P. Boye, H. Gruttke, P. Pretscher, Bundesamt für Naturschutz, Schriftenreihe für Landschaftspflege und Naturschutz, 55: 260–263.
Zabłocki P., Wolny M. 2012. Materiały do poznania niektórych chronionych, rzadkich i interesujących ważek (Insecta: Odonata) Śląska. Opolski Rocznik Muzealny, 19: 9–48.














6 komentarzy:

  1. Bardzo ładna ważka. Super zdjęcia! :) Pozdrawiam i zapraszam do siebie! :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Przyznam szczerze,że chodząc za ważkami omijam właśnie "czerwone" szablaki:(a tu proszę takie wieści...My tam w piątek chodziliśmy ale nie zatrzymywałam się by focić ważki a trochę ich latało:)pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  3. Superb images of this dragonfly, gentlemen! I hope the position is not as bad as you think it might be. It would be very sad, indeed, to see such a soecies disappear!

    Best wishes - - - Richard

    OdpowiedzUsuń
  4. Zrzuciłem sobie zdjęcia na tablet, jak zobaczę i sfotografuję coś podobnego to dam znać. Ale przeglądnąłem też "urobek" zdjęciowy z tego sezonu i tych szablaków nie znalazłem.

    OdpowiedzUsuń
  5. Very interesting and great captures! Love photo 11, wow!
    Greetings,
    Maria

    OdpowiedzUsuń
  6. This beautiful Darter I've never met yourself. Very nice this series of photographs of this beautiful colored dragonfly. Also, the information is very interesting. Photo 11 is a beautiful picture!
    Greetings

    OdpowiedzUsuń