Ponad 200 zaobrączkowanych ptaków w ciągu jednego dnia, czyli wiosenny przelot w pełni!

samiec grubodzioba, fot. P. Zabłocki

Od kilku dni obserwowaliśmy wzmożony ruch przy muzealnym karmniku. Postanowiliśmy wykorzystać trwający przelot ptaków do poprawienia statystyk w naszym obrączkowaniu. Wczesnym rankiem rozstawiliśmy sieci przy „ptasiej stołówce” i czekaliśmy na efekty. Zgodnie z przypuszczeniami sieci uginały się od ptaków. Od godziny 7.30 do 17.00 odłowiliśmy w sumie 221 ptaków! Wśród ośmiu zaobrączkowanych dzisiaj gatunków znalazły się: 

bogatka Parus major (117 osobników),
dzwoniec Carduelis chloris (58),
modraszka Cyanistes caeruleus (29),
mazurek Passer montanus (5),
kowalik Sitta europaea (2),
grubodziób Coccothraustes coccothraustes (1),
szarytka Poecile palustris (1),
dzięcioł duży Dendrocopos major (1).
Jak zwykle przy karmniku dominowały sikory: bogatka i modraszka oraz dzwońce – gatunki, które chyba najpowszechniej korzystają z naszego dokarmiania. Oprócz wyżej wymienionych ptaków, które zostały przez nas oznakowane obrączkami Stacji Ornitologicznej Muzeum i Instytutu Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (www.stornit.gda.pl), do sieci wpadło także siedem osobników, które posiadały już obrączki. Pięć z nich to tak zwane retrapy (osobniki schwytane w miejscu ich wcześniejszego obrączkowania, przez tego samego obrączkarza). Były to dwie modraszki, dwa kowaliki oraz jeden dzwoniec. Pozostałe dwa osobniki nosiły obrączki założone przez innego obrączkarza – uzyskaliśmy w ten sposób wiadomości powrotne (stwierdzenie obrączkowanego ptaka), na których opiera się cała metoda badania ptasich wędrówek, jaką jest obrączkowanie.

RETRAPY 
(użyte symbole: 1 – ptak w pierwszym kalendarzowym roku życia, 2 – ptak w drugim kalendarzowym roku życia, po1 – ptak po pierwszym kalendarzowym roku życia (w drugim lub dalszym), po2 – ptak po drugim kalendarzowym roku życia (w trzecim lub dalszym))
* kowalik, samiec, wiek 1 (nr obrączki JB 99546) – obrączkowany przez nas 17.10.2012, wiek po1;
* kowalik, samiec, wiek po2 (JB 99717) – obrączkowany przez nas 26.10.2013, wiek po1;
* modraszka, samica, wiek po2 (KX 59762) – obrączkowana przez nas 05.12.2012, wiek 1;
* modraszka, samiec, wiek po2 (K3L 1042) – obrączkowany przez nas 10.01.2013, wiek 2;
* dzwoniec, samiec, wiek po2 (JB 85858) – obrączkowany przez nas 25.02.2012, wiek po2. 

WIADOMOŚCI POWROTNE 
* dzwoniec, samiec, wiek po2 (JC 06284) – zaobrączkowany przez Joachima Siekierę 13.04.2013 w Żywocicach (złapany przez nas po 326 dniach w odległości 15 km od miejsca obrączkowania);

* dzwoniec, samica, wiek 2 (JC 06939) – zaobrączkowana przez Joachima Siekierę 26.10.2013 w Żywocicach (złapany przez nas kontrolowany po 130 dniach w odległości 15 km od miejsca obrączkowania).

W przypadku bogatki – gatunku, którego odłowiliśmy znaczną liczbę osobników (N = 117), pokusiliśmy się o drobne analizy statystyczne. Obrączkowane ptaki, u których udało się oznaczyć zarówno wiek, jak i płeć (N = 114), podzieliliśmy na grupy wiekowo-płciowe: młode samice (wiek 2) – 41 osobników, starsze samice (wiek po2) – 22 osobniki, młode samce (wiek 2) – 37 osobników i starsze samce (wiek po2) – 14 osobników. Jak łatwo zauważyć, wśród obrączkowanych bogatek więcej było samic (55%) niż samców (45%). Można to łatwo wyjaśnić, gdyż u tego gatunku więcej samic podejmuje wędrówki – samce wykazują większą osiadłość. Oczywiście jeden dzień odłowów nie może dawać podstaw do tak dalece idących wniosków, bowiem możliwe było, że trafiliśmy już na końcówkę przelotu, a wiadomo, że u wielu gatunków samce wędrują wcześniej niż samice. Jeżeli przyjrzymy się klasom wiekowym, widzimy, że zarówno wśród samic jak i samców większość (odpowiednio 65% i 73%) odłowionych ptaków stanowiły osobniki w drugim roku życia (czyli młode), które pierwszy raz podjęły w swoim życiu wędrówkę. Również w tym przypadku wyniki z tego jednego dnia nie mogłyby posłużyć takiemu wnioskowaniu. Z wieloletnich badań nad tym gatunkiem wiadomo, że starsze osobniki wykazują większą osiadłość niż młodsze. Generalnie rzecz biorąc, ze wszystkich klas wiekowo-płciowych to dorosłe samce (u nas zaledwie 12% wszystkich schwytanych osobników) u wielu gatunków ptaków są najbardziej osiadłe. Tłumaczy się to tym, że samiec stara się pozostać w znanym sobie terytorium lęgowym (lub wrócić na nie po zimowaniu jak najwcześniej), aby móc zajmować je w kolejnym sezonie, skutecznie zdobyć partnerkę i pozostawić po sobie jak największą liczbę potomstwa.

bogatki Parus major złapane w sieć, fot. M. Wolny

modraszka Cyanistes caeruleus w sieci, fot. M. Wolny

dzwoniec Carduelis chloris - samiec, wiek po2, fot. M. Wolny

mazurek Passer montanus, wiek po1, fot. M. Wolny

dzięcioł duży Dendrocopos major, wiek 2, fot. M. Wolny (proszę zwrócić uwagę na charakterystyczne białe plamki na piórach skrzydeł tego gatunku - ZAGADKA nr 4 Jaki gatunek ptaka został oskubany i zjedzony przez krogulca?)