Pływakowate (Coleoptera, Dytiscidae) nowe dla Górnego Śląska

Podczas prowadzonych w 2011 roku badań nad koleopterofauną wodną województwa opolskiego wykryliśmy stanowiska trzech gatunków chrząszczy z rodziny pływakowatych Dytiscidae, które nie były dotąd notowane z krainy Górny Śląsk. Są to: 

Nebrioporus canaliculatus, fot. M. Wolny

1. Nebrioporus canaliculatus – gatunek rzadki, znany w kraju z nielicznych i dość mocno rozproszonych stanowisk zlokalizo-wanych w 10 krainach. Najnowsze stwierdzenie pochodzi ze Wzgórz Trzebnickich (Wolny i Zabłocki 2012). Jest to typowy silikofil, preferujący głównie płytkie i ciepłe zbiorniki wodne o piaszczystym lub gliniastym dnie (Nilsson i Holmen 1995, Boukal i in. 2007), zwykle nowopowstałe i okresowe (Jaskuła i in. 2009).
Stanowisko z Górnego Śląska:
* Grabówka, piaskownia (UTM: CA07), 21.09.2011 – 12 exx.

 

piaskownia w Grabówce - stanowisko Nebrioporus canaliculatus, fot. M. Wolny

2. Rhantus latitans – w Polsce stwierdzany rzadko, do tej pory w 13 krainach (Burakowski i in. 1976, Galewski i Tranda 1978, Buczyński i Staniec 1998, Pakulnicka i Bartnik 1999, Buczyński i in. 2009). Występuje zwykle na terenach otwartych w większych zbiornikach wodnych, takich jak: jeziora, stawy, starorzecza, glinianki i łachy rzeczne. W wodach płynących spotykany jest sporadycznie (Burakowski i in. 1976).
Stanowiska z Górnego Śląska:

* Jedlice, kanał śródpolny (CB02), 23.07.2011 – 1♂;
* Szczedrzyk, Zbiornik Turawski (BB92), 23.07.2011 – 4♂♂ 3♀♀.
3. Laccophilus poecilus – w Polsce nieczęsty, dotąd znany z 12 krain (Burakowski i in. 1976, Kubisz i Szwałko 1991, Buczyński i Staniec 1998, Buczyński i in. 2001, Tończyk i Pakulnicka 2004, Przewoźny i in. 2010, Wolny i Zabłocki 2012). Chrząszcz ten preferuje zbiorniki torfowiskowe, zwłaszcza sfagnowe torfianki, czasem może zasiedlać też stawy (Galewski 1971, Burakowski i in. 1976, Galewski i Tranda 1978). W Czechach znajdowany jest głównie w płytkich, ciepłych i obficie zarośniętych zbiornikach wodnych na terenie zalanych piaskowni i glinianek (Boukal i in. 2007).

Stanowiska z Górnego Śląska:
* Dąbrówka Łubniańska, „Studzionka”, punkt czerpania wody (BB83), 14.07.2011 – 1 ex.;
* Rzędów, Zbiornik Turawski (BB92), 23.07.2011 – 8 exx.;
* Szczedrzyk, Zbiornik Turawski (BB92), 23.07.2011 – 5 exx. 
Okazy dowodowe znajdują się w kolekcji Działu Przyrody Muzeum Śląska Opolskiego.
   
Literatura 
Boukal D.S., Boukal M., Fikáček M., Hájek J., Klečka J., Skalický S., Ńťastný J., Trávníček D. 2007. Catalogue of water beetles of the Czech Republic (Coleoptera: Sphaeriusidae, Gyrinidae, Haliplidae, Noteridae, Hygrobiidae, Dytiscidae, Helophoridae, Georissidae, Hydrochidae, Spercheidae, Hydrophilidae, Hydraenidae, Scirtidae, Elmidae, Dryopidae, Limnichidae, Heteroceridae, Psephenidae). Klapalekiana 43: 1–289.

Buczyński P., Czachorowski S., Lechowski L. 2001. Niektóre grupy owadów wodnych (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera) proponowanego rezerwatu „Torfowiska wiszące nad jeziorem Jaczno” i okolic: wyniki wstępnych badań. Rocznik Naukowy Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”, 5: 27–42.

Buczyński P., Przewoźny M., Zięba P. 2009. Aquatic beetles (Coleoptera: Adephaga, Hydrophiloidea, Staphylinoidea, Byrrhoidea) of the Polish part of the Roztocze Upland. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, Sectio C, 64 (1): 87–112.
Buczyński P., Staniec B. 1998. Waloryzacja godnego ochrony torfowiska Krugłe Bagno (Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie) w oparciu o wybrane elementy jego fauny. Rocznik Naukowy Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”, 2: 95–107.
Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1976. Chrząszcze Coleoptera – Adephaga prócz Carabidae, Myxophaga, Polyphaga: Hydrophiloidea. Katalog Fauny Polski, 23 (4): ss. 307.

Galewski K., Tranda E. 1978. Chrząszcze (Coleoptera). Rodziny: Pływakowate (Dytiscidae), Flisakowate (Haliplidae), Mokrzelicowate (Hygrobiidae), Krętakowate (Gyrinidae). Fauna Słodkowodna Polski, 10: ss. 396. 
Jaskuła R., Przewoźny M., Melke A. 2009. Chrząszcze (Coleoptera). 45–72. [w:] Owady (Insecta) Spalskiego Parku Krajobrazowego. Część I. red. R. Jaskuła, G. Tończyk, Spała, ss. 119.

Kubisz D., Szwałko P. 1991. Nowe dla Podlasia i Puszczy Białowieskiej gatunki chrząszczy (Coleoptera). Wiadomości Entomologiczne, 10: 5–14.
Nilsson A. N., Holmen M. 1995. The Aquatic Adephaga (Coleoptera) of Fennoscandia and Denmark. II. Dytiscidae. Fauna Entomologica Scandinavica, 32: ss. 192.

Pakulnicka J. Bartnik W. 1999. Changes in the fauna of aquatic beetles (Coleoptera aquatica) in Lake Luterskie (1981–1993). Fragmenta Faunistica, 42 (8): 71–93.
Przewoźny M., Lubecki K., Bidas M. 2010. Wstępne dane o chrząszczach wodnych (Coleoptera aquatica) z podrzędu Adephaga Gór Świętokrzyskich. Wiadomości Entomologiczne, 29 suppl.: 141–145.
Tończyk G., Pakulnicka J. 2004: Wstępna analiza wybranych grup owadów wodnych (Odonata, Heteroptera i Coleoptera) Łodzi. [w:] Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. red. P. Indykiewicz, T. Barczak, Wyd. LOGO, Bydgoszcz: 95–101. 
Wolny M., Zabłocki P. 2012. Nowe dane o występowaniu chrząszczy z rodziny pływakowatych (Coleoptera, Dytiscidae) na Wzgórzach Trzebnickich. Opolski Rocznik Muzealny, 19: 49–62. 

Publikacja 
Wolny M., Zabłocki P. 2012. Chrząszcze z rodziny pływakowatych (Coleoptera, Dytiscidae) w kolekcji Muzeum Śląska Opolskiego - zbiór z Opolszczyzny z 2011 roku. Opolski Rocznik Muzealny, 19: 99–119.