Chrząszcze wodne z rodzin Noteridae i Dytiscidae (Coleoptera) polskiej części Gór Opawskich (Sudety Wschodnie)

fragment kolekcji chrząszczy wodnych 
zebranych w Górach Opawskich,
 fot. M. Wolny

W sierpniu 2011 r. na obszarze Gór Opawskich przeprowadziliśmy badania nad fauną chrząszczy wodnych z rodzin Noteridae i Dytiscidae. Materiał badawczy pozyskaliśmy z 22 stanowisk, zlokalizowanych zarówno w części zachodniej, jak i wschodniej Gór Opawskich. Chrząszcze odławialiśmy standardową metodą z użyciem czerpaka hydrobiologicznego, a w przypadku górskich rzek i potoków dodatkowo stosowaliśmy niewielkie metalowe sitko o średnicy ok. 20 cm do przepłukiwania żwirku i drobnych kamieni, a także przeglądaliśmy większe kamienie zanurzone w wodzie. Spreparowany i oznaczony przez nas materiał dowodowy włączyliśmy do zbiorów Działu Przyrody Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu (nr inw. MŚO/P/11700 - 11709).

WYNIKI

Z terenu badań pozyskaliśmy łącznie 389 okazów, 28 z rodziny Noteridae i 361 z rodziny Dytiscidae. Pierwszą z rodzin reprezentują oba występujące w Polsce gatunki, które na objętym badaniami obszarze, w tym także w Sudetach Wschodnich, zostały wykazane po raz pierwszy. Z rodziny Dytiscidae wykazaliśmy natomiast 33 gatunki, z których aż 32 okazały się nowe dla Gór Opawskich, a 22 dla Sudetów Wschodnich. Uzyskane wyniki pozwoliły tym samym zwiększyć liczbę gatunków do tej pory notowanych z krainy Sudety Wschodnie z 39 (Burakowski i in., 1976; Galewski i Tranda, 1978) do 61. Na szczególną uwagę zasługuje stwierdzenie dwóch rzadko notowanych w kraju gatunków:

Oreodytes sanmarkii - 1 okaz odłowiony 18.08.2011 w Złotym Potoku w Moszczance (XR77, 50°17'14,2''N, 17°28'37,2''E). Rzadki gatunek borealno-górski zasiedlający głównie czyste potoki i strumienie na terenach górskich i podgórskich (Burakowski i in., 1976), ale od niedawna notowany także ze stanowisk niżowych na Pobrzeżu Bałtyku i Pojezierzu Pomorskim (Przewoźny i Buczyński, 2005; Przewoźny i Gembarzewska, 2009). Obecnie znany jest z 12 krain (Przewoźny i Lubecki, 2006; Przewoźny i Gembarzewska, 2009), w tym z Sudetów Zachodnich i Wschodnich (Burakowski i in., 1976; Galewski i Tranda, 1978; Przewoźny i Lubecki, 2004).

Deronectes platynotus - 1 okaz odłowiony 26.08.2011 w Bystrym Potoku w Pokrzywnej, odcinek przy rez. Cicha Dolina (XR77, 50°16'30,4''N, 17°27'02,9''E). Gatunek górski czystych strumieni i potoków. W Polsce, choć rzadko wykazywany, występuje w Sudetach Zachodnich i Wschodnich oraz całym łuku Karpat (Burakowski i in., 1976; Galewski i Tranda, 1978). Ostatnia wzmianka o stanowisku w Sudetach Wschodnich pochodzi sprzed 126 lat (Burakowski i in., 1976).

Poniżej przedstawiamy wykaz gatunków stwierdzonych w Górach Opawskich (oznaczenia: * - gatunek nowy dla Gór Opawskich, # - gatunek nowy dla Sudetów Wschodnich): 
Noteridae 
Noterus clavicornis * # 
N. crassicornis * # 
Dytiscidae 
Hydroglyphus geminus * # 
Hygrotus impressopunctatus * # 
H. inaequalis * # 
Hyphydrus ovatus * # 
Hydroporus memnonius * 
H. planus * 
Porhydrus lineatus * # 
Graptodytes pictus * # 
Oreodytes sanmarkii * 
Deronectes platynotus * 
Nebrioporus depressus * # 
Platambus maculatus
Agabus sturmii * # 
A. undulatus * # 
A. biguttatus * 
A. bipustulatus * 
Ilybius ater * # 
I. fenestratus * # 
I. fuliginosus * # 
Rhantus grapii * # 
R. frontalis * # 
R. suturalis * 
Colymbetes fuscus * # 
C. striatus * 
Laccophilus hyalinus * # 
L.  minutus * # 
Hydaticus seminiger * # 
H. transversalis * # 
Graphoderus austriacus * # 
G. cinereus * # 
Acilius canaliculatus * 
A. sulcatus * 
Dytiscus marginalis  * #

Literatura

Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1976. Chrząszcze Coleoptera – Adephaga prócz Carabidae, Myxophaga, Polyphaga: Hydrophiloidea. Katalog Fauny Polski, 23 (4): ss. 307.

Galewski K., Tranda E. 1978. Chrząszcze (Coleoptera). Rodziny: Pływakowate (Dytiscidae), Flisakowate (Haliplidae), Mokrzelicowate (Hygrobiidae), Krętakowate (Gyrinidae). Fauna Słodkowodna Polski, 10: ss. 396.

Przewoźny M., Buczyński P. (2005). Pierwsze stwierdzenie Oreodytes sanmarkii (C.R. SAHLBERG, 1826) (Coleoptera: Dytiscidae) na stanowisku niżowym w Polsce. Wiadomości entomologiczne, 24(1): 46–47.

Przewoźny M., Gembarzewska Z. (2009). Nowe stanowiska Deronectes latus (STEPHENS, 1829) i Oreodytes sanmarkii (C. R. SAHLBERG, 1826) (Coleoptera: Dytiscidae) w północnej Polsce. Wiadomości entomologiczne, 28(3): 196–198.

Przewoźny M., Lubecki K. (2004). Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli wodnych chrząszczy (Coleoptera: Dytiscidae, Spercheidae, Hydrophilidae) w Polsce. Wiadomości entomologiczne, 23(4): 215–220.

Przewoźny M., Lubecki K. (2006). Nowe stanowiska rzadziej spotykanych przedstawicieli chrząszczy wodnych z rodziny pływakowatych (Coleoptera: Dytiscidae) w Polsce. Wiadomości entomologiczne, 25(3): 157–163.

 
PDF publikacji
Wolny M., Zabłocki P. 2012. Materiały do poznania chrząszczy wodnych z rodzin Noteridae i Dytiscidae (Coleoptera) polskiej części Gór Opawskich (Sudety Wschodnie). Forum Faunistyczne, 1 (1): 48-55.